Phanh tang trống và phanh đĩa có nhiều khác biệt về mặt chi phí sản xuất, tính tản nhiệt và hiệu quả sử dụng. Cùng so sánh hai loại phanh phổ biến trên các dòng xe máy hiện nay dưới đây để xem phanh nào an toàn hơn nhé.
Phanh tang trống là gì?
Phanh tang trống hay còn gọi là phanh đùm là một hệ thống phanh đã có mặt từ lâu và vẫn được áp dụng rộng rãi trên nhiều dòng xe khác nhau. Hiện tại, phanh tang trống thường được trang bị cho bánh sau của một số mẫu xe có mức giá dễ tiếp cận.
Về cấu tạo, phanh tang trống bao gồm một mâm phanh hình tròn nhỏ, trên đó gắn cố định một xi lanh con. Xi lanh con này được kết nối với hai guốc phanh và má phanh hình bán nguyệt, cùng với các lò xo hồi vị.
Khi người lái tác động lên phanh, dầu phanh chịu áp suất thủy lực sẽ được truyền đến xi lanh con. Lực đẩy từ xi lanh con sẽ ép guốc phanh, khiến má phanh mở rộng ra hai bên và tạo ma sát với bề mặt bên trong của tang trống. Chính lực ma sát này sẽ làm giảm tốc độ quay của bánh xe, giúp xe dừng lại.
Ưu điểm của phanh tang trống
Phanh tang trống sở hữu ưu điểm về chi phí và giá thành sản xuất rẻ nhờ chất liệu phổ thông và khả năng hoạt động ổn định, một số ưu điểm khác có thể kể đến như:
- Giá thành thấp: So với phanh đĩa, phanh tang trống có chi phí sản xuất thấp hơn, do đó giá thành của xe cũng có thể dễ chịu hơn.
- Chi phí bảo dưỡng, sửa chữa thấp và dễ dàng: Khi phanh tang trống gặp sự cố, chi phí bảo dưỡng và sửa chữa thường không quá cao. Việc thay thế các bộ phận của phanh tang trống cũng tương đối đơn giản và nhanh chóng.
- Hoạt động tốt trong nhiều điều kiện: Phanh tang trống có khả năng hoạt động ổn định trong nhiều điều kiện vận hành khác nhau.
Nhược điểm của phanh tang trống
Bên cạnh những ưu điểm là các nhược điểm khó có thể khắc phục được ở phanh tang trống như:
- Khả năng tản nhiệt kém: Do thiết kế kín và không có lỗ thông gió, phanh tang trống tản nhiệt kém hơn đáng kể so với phanh đĩa. Điều này có thể dẫn đến hiện tượng quá nhiệt khi phanh liên tục hoặc phanh gấp nhiều lần, làm giảm hiệu suất phanh.
- Hiệu suất giảm trong điều kiện ẩm ướt: Trong môi trường ẩm ướt, nước có thể đọng lại bên trong tang trống, làm giảm ma sát giữa má phanh và tang trống, từ đó ảnh hưởng đến hiệu quả phanh, thậm chí có thể gây rỉ sét các bộ phận bên trong.
- Thiết kế kém thẩm mỹ: So với phanh đĩa, thiết kế của phanh tang trống thường không được đánh giá cao về mặt thẩm mỹ.
Phanh đĩa là gì?
Phanh đĩa có cấu tạo cơ bản gồm một đĩa phanh, kẹp phanh (caliper) và hai má phanh. Đĩa phanh được gắn trực tiếp vào trục bánh xe và quay cùng với bánh xe. Kẹp phanh và má phanh được gắn cố định, với má phanh nằm ở cả hai mặt trong và ngoài của đĩa phanh. Khi người lái tác động phanh, các piston trong kẹp phanh sẽ đẩy má phanh ép chặt vào bề mặt đĩa phanh, tạo ra lực ma sát làm giảm tốc độ quay của bánh xe.
Để nâng cao hiệu suất phanh cho các dòng xe có công suất lớn, phanh đĩa ngày càng được cải tiến đa dạng. Các đĩa phanh thép thường được khoan lỗ hoặc xẻ rãnh để tăng khả năng tản nhiệt. Kẹp phanh cũng được trang bị nhiều piston hơn để tạo ra lực phanh mạnh mẽ hơn.
Trên các dòng xe thể thao cao cấp, phanh đĩa còn được chế tạo từ vật liệu gốm carbon. Vật liệu này có khả năng chịu nhiệt cực tốt và độ mài mòn cao, đồng thời giúp giảm trọng lượng, tăng độ bền và tuổi thọ cho hệ thống phanh.
Ưu điểm của phanh đĩa
Mặc dù sở hữu chi phí sản xuất cao hơn so với phanh tang trống những những lợi ích mà phanh đĩa mang lại là hoàn toàn xứng đáng, ví dụ như:
- Khả năng tản nhiệt tốt: Nhờ thiết kế hở và thường có các lỗ hoặc rãnh, phanh đĩa có khả năng tản nhiệt vượt trội so với phanh tang trống. Điều này giúp duy trì hiệu suất phanh ổn định ngay cả khi phanh liên tục.
- Hiệu suất cao trong điều kiện ẩm ướt: Với khả năng tản nhiệt tốt, phanh đĩa ít bị ảnh hưởng bởi nước và vẫn duy trì được hiệu suất phanh cao trong điều kiện ẩm ướt.
- Trọng lượng nhẹ và quán tính quay thấp: So với phanh tang trống, phanh đĩa thường có trọng lượng nhẹ hơn và quán tính quay thấp hơn, góp phần cải thiện khả năng tăng tốc và xử lý của xe.
- Thiết kế thẩm mỹ: Thiết kế của phanh đĩa thường được đánh giá cao về mặt thẩm mỹ, làm tăng thêm vẻ hiện đại và thể thao cho chiếc xe.
Nhược điểm của phanh đĩa
Các nhược điểm của phanh đĩa chủ yếu liên quan đến chi phí và giá thành như:
- Chi phí sản xuất cao: Chi phí sản xuất phanh đĩa thường cao hơn phanh tang trống, dẫn đến giá thành của hệ thống phanh và cả chiếc xe cũng tăng lên.
- Chi phí bảo dưỡng, thay thế cao hơn: Chi phí bảo dưỡng và thay thế má phanh đĩa thường cao hơn so với phanh tang trống.
- Mòn không đều: Đối với các đĩa phanh thép sử dụng lâu ngày, bề mặt tiếp xúc giữa đĩa phanh và má phanh mới có thể bị mòn không đều, dẫn đến giảm hiệu suất phanh.
Phanh tang trống và phanh đĩa, phanh nào an toàn hơn?
Nhìn chung, phanh đĩa thường được đánh giá cao hơn về hiệu suất phanh trong cả điều kiện khô và ướt, cũng như về khả năng tản nhiệt và tính thẩm mỹ. Tuy nhiên, phanh tang trống lại có ưu thế về chi phí sản xuất, bảo dưỡng và sửa chữa.
Chính vì những ưu và nhược điểm riêng, các nhà sản xuất xe thường có xu hướng trang bị phanh đĩa cho bánh trước (vốn chịu lực phanh lớn hơn và quan trọng hơn) để đảm bảo hiệu suất và an toàn tối ưu. Trong khi đó, phanh tang trống vẫn được sử dụng cho bánh sau trên một số mẫu xe để tối ưu chi phí. Sự kết hợp này mang lại sự cân bằng giữa hiệu suất phanh và giá thành sản phẩm.
