Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của động cơ đốt trong trên ô tô

Động cơ đốt trong được áp dụng rổng rãi trên các mẫu xe ô tô chạy bằng xăng, cấu tạo và nguyên lý của động cơ đốt trong được cấu tạo từ xi lanh, piston, xupap, bugi và nhiều bộ phận khác hỗ trợ sinh ra lực và truyền đến 4 bánh xe giúp xe ô tô có thể tiến về phía trước. Chi tiết hơn mời bạn đọc xem bài viết dưới đây.

Cấu tạo của động cơ ô tô đốt trong

Đối với một khối động cơ ô tô đốt trong, hệ thống sinh lực được xem là quan trọng nhất vì chúng quyết định trực tiếp đến khả năng vận hành của một chiếc ô tô. Trong đó, hệ thống này sẽ bao gồm 11 chi tiết.

Xi lanh

Xi lanh là nơi diễn ra quá trình đốt cháy nhiên liệu (xăng, dầu) cùng với không khí. Qua đó, giúp cho các piston có thể di chuyển lên hoặc xuống để điều tiết quá trình nạp xả.

Thông thường, một khối động cơ ô tô sẽ có từ 3 – 12 xi lanh tùy theo thiết kế của mỗi hãng. Trong đó, loại động cơ ô tô phổ biến nhất là loại có 4,6 hoặc 8 xi lanh. Cùng với đó là cách bố trí xi lanh khác nhau, bao gồm: Kiểu thẳng hàng (chữ I), kiểu đối đỉnh (chữ V), kiểu nằm ngang, kiểu nằm phẳng, kiểu đối xứng (boxer).

Piston

Piston là chi tiết có hình trụ, chuyển động lên xuống nằm bên trong xi lanh. Khi hỗn hợp nhiên liệu và khí bị đốt cháy sẽ tạo thành áp suất đẩy piston di chuyển, sau đó tác động lực lên thanh truyền để quay trục khuỷu.

Ngoài ra, trên mỗi piston còn có các vòng xéc-măng được gắn vào rãnh dọc thân nhằm ngăn không cho hỗn hợp nhiên liệu và dầu bôi trơn từ bộ phận các te chảy vào buồng đốt.

Xupap

Xupap là một chi tiết có hình nấm, có vai trò kiểm soát thời gian đốt nguyên liệu cũng như lượng khí được đưa vào buồng đốt của động cơ.

Xubap sẽ giúp đóng hoặc mở van nạp và van xả của buồng đốt tùy theo điều kiện vận hành của xe. Các xupap sẽ hoạt động dựa trên sự chi phối của trục cam.

Bugi

Bugi hay còn được gọi là bộ phận đánh lửa. Nhiệm vụ chính của bugi chính là tạo ra tia lửa để đốt cháy lượng hỗn hợp khí và nhiên liệu trong buồng đốt.

Bugi sẽ hoạt động dựa trên dòng điện, khi người dùng đề nổ máy cũng là lúc bugi được kích hoạt và tạo ra một tia lửa để đốt cháy nhiên liệu.

Trục cam

Trục cam có nhiệm vụ điều khiển xupap đóng mở để phục vụ cho quá trình nạp và xả nhiên liệu thông qua các mấu cam.

Trên các loại động cơ ô tô hiện nay, có 2 loại trục cam là: trục cam đơn (SOHC) và trục cam đôi (DOHC). Trong đó, trục cam đơn có nhiệm vụ điều khiển cả việc đóng lẫn mở van nạp xả. Trong khi đó, 2 trục của cam đôi sẽ có nhiệm vụ lần lượt là: 1 trục điều khiển van nạp và trục còn lại điều khiển van xả.

Thanh truyền

Thanh truyền là bộ phận có nhiệm vụ kết nối piston và trục khuỷu. Nhờ có thanh truyền, chuyển động thẳng (lên/xuống) của Piston sẽ được chuyển thành chuyển động xoay tròn trên trục khuỷu.

Trục khuỷu

Trục khuỷu là bộ phận tiếp nhận chuyển động tròn từ thanh truyền và tiếp tục biến thành chuyển động động quay tròn. Cụ thể, khi nhận lực từ thanh truyền, trục khuỷu sẽ biến đổi thành mô men quay sinh công truyền đến bộ phận công tác. Cùng lúc đó, trục khuỷu cũng sẽ nhận năng lượng từ bánh đà để truyền ngược lại cho piston để luân phiên thực hiện quá trình sinh công.

Bên cạnh đó, trên mỗi trục khuỷu của động cơ sẽ được lắp thêm một cảm biến vị trí, giúp cho bộ phận này có thể xác định được tốc độ quay cũng như vị trí chính xác để gửi về cho ECU. Sau đó, ECU sẽ tiếp nhận thông tin này rồi tính toán và quyết định chính xác thời điểm phun nhiên liệu và đánh lửa, giúp cho hệ thống động cơ ô tô vận hành nhịp nhàng hơn.

Các-te

Các-te là bộ phận bao quanh trục khuỷu. Đáy các-te chứa dầu bôi trơn giúp bôi trơn, làm mát và làm sạch các chi tiết khi động cơ ô tô hoạt động.

Dây curoa

Dây curoa có nhiệm vụ gần như dây xích trên xe máy, chúng sẽ kết nối các bánh răng trục cam và trục khuỷu với nhau và tạo nên sự chuyển động đồng bộ giữa các trục. Điều này sẽ ngăn cho piston không bị chạm vào van cũng như giúp xupap đóng/mở van đúng thời điểm.

Nguyên lý hoạt động của động cơ ô tô đốt trong

Động cơ ô tô đốt trong hoạt động dựa theo nguyên lý nén hỗn hợp bao gồm không khí và nhiên liệu (xăng, dầu) trong một không gian nhỏ (buồng đốt) rồi sau đó đốt cháy để không khí giãn nở và sản sinh năng lượng. Năng lượng được sinh ra sẽ đẩy các piston di chuyển từ đó truyền lực đến các chi tiết khác. Toàn bộ quá trình nén và đốt này đều được thực hiện theo một chu trình khép kín và lặp đi lặp lại hàng trăm lần mỗi phút.

Ngày nay, hầu hết các hãng đều sử dụng động cơ ô tô 4 kỳ (4 thì). Trong đó, chu kỳ hoạt động của động cơ ô tô sẽ trải qua 4 giai đoạn: nạp, nén, đốt, xả.

• Kỳ nạp: Van nạp được mở còn van xả để hút hỗn hợp khí và nhiên liệu vào xilanh lúc piston đang chuyển động từ điểm chết trên xuống điểm chết dưới.
• Kỳ nén: Piston di chuyển ngược lại từ điểm chết dưới lên điểm chết trên để nén hỗn hợp khí và nhiên liệu, sau đó bugi sẽ bắt đầu đánh lửa để đốt cháy chúng vào cuối kỳ nén.
• Kỳ đốt: Hỗn hợp không khí và nhiên liệu bị cháy sẽ khiến cho áp suất bên trong tăng cao và đẩy piston di chuyển từ điểm chết trên xuống điểm chết dưới sau đó tác dụng lên thanh truyền, trục khuỷu và cuối cùng thành chuyển động quay.
• Kỳ xả: Quá trình đốt cháy kết thúc, khí thải được đẩy qua van xả thông qua việc piston chuyển động từ điểm chết dưới lên điểm chết trên.

Năng lượng tích trữ bởi bánh đà của trục khuỷu được sinh ra nhờ kỳ đốt sẽ giúp cho piston có thể chuyển động được trong các kỳ nạp, nén và xả. Trong mỗi một xi lanh riêng biệt, cứ 2 vòng quay trục khuỷu sẽ có 1 lần đốt diễn ra. Chính vì vậy, một khối động cơ càng có nhiều xi lanh sẽ sinh công nhiều hơn, đều đặn hơn và màng đến khả năng vận hành êm ái hơn.

Bên cạnh đó, ngày nay các hãng xe lớn đều đang áp dụng công nghệ van biến thiên cho khối động cơ ô tô của mình. Công nghệ này sẽ cho phép can thiệp và tính toán được thời gian mở cũng như độ mở của van nạp dựa vào tình trạng phối khí khi vận hành thực tế. Từ đó, công nghệ van biến thiên sẽ giúp xe có được khả năng bức tốc tốt hơn nhưng đảm bảo kiểm soát được nhiên liệu phù hợp.