Khi đang di chuyển trên đường, đặc biệt là đường cao tốc, việc lốp xe bị nổ hoặc xì hơi nhanh chóng là một sự cố nguy hiểm, thường xuất phát từ hai nguyên nhân chính: áp suất lốp không phù hợp và chất lượng lốp bị suy giảm.

Nguyên nhân lốp xe bị nổ
Áp suất lốp không chuẩn xác
- Lốp bơm quá căng: Đây là nguyên nhân dễ nhận biết nhất. Khi áp suất bên trong lốp quá cao so với giới hạn chịu đựng, không khí sẽ tìm cách thoát ra ngoài, dẫn đến phá hủy cấu trúc lốp và gây nổ.
- Lốp non hơi: Ngược lại, lốp non cũng tiềm ẩn nguy cơ nổ lốp. Khi lốp thiếu hơi, thành lốp phải gánh chịu toàn bộ trọng lượng xe, dẫn đến tình trạng bị ép chặt, biến dạng và hình thành các vết rách ngang. Đồng thời, việc lốp bị nén mạnh làm tăng diện tích tiếp xúc với mặt đường, gây ma sát lớn, sinh nhiệt cao và dễ bị vật sắc nhọn như đá đâm thủng.
- Chở quá tải: Việc xe chở nặng hơn so với tải trọng thiết kế của lốp cũng làm tăng áp lực lên lốp, gia tăng nguy cơ nổ.
Chất lượng và tình trạng lốp
- Lốp mòn quá giới hạn: Sử dụng lốp đã quá mòn mà không được thay thế kịp thời là một nguyên nhân phổ biến.
- Lốp bị lão hóa: Cao su của lốp có thể bị lão hóa theo thời gian, gây ra các vết nứt trên bề mặt lốp, còn gọi là “mục khô”, làm giảm độ bền và tăng khả năng nổ.
- Sử dụng lốp mòn với tốc độ cao liên tục: Khi lốp đã mòn và xe phải vận hành ở tốc độ cao trong thời gian dài, nhiệt độ lốp tăng lên đáng kể, dễ dẫn đến nổ.
Dấu hiệu nhận biết lốp bị nổ
Khi lốp xe bị nổ đột ngột lúc đang chạy ở tốc độ cao, tài xế có thể cảm nhận một số dấu hiệu rõ rệt:
- Nghe thấy tiếng động lớn hoặc tiếng rít (xì) bất thường phát ra từ vị trí hốc bánh xe.
- Vô-lăng đột ngột bị “kéo” về một phía hoặc rung giật mạnh.
- Xe không còn duy trì được quỹ đạo di chuyển thẳng, có dấu hiệu chệch hướng so với điều khiển của tài xế.
Cách xử lý khi xe bị nổ lốp
Khi xảy ra sự cố nổ lốp, nhiều tài xế có thói quen đạp phanh gấp, nhưng đây là hành động cực kỳ nguy hiểm vì có thể khiến xe mất cân bằng và khó kiểm soát. Thay vào đó, tài xế cần thực hiện các bước sau:
- Giữ bình tĩnh và buông chân ga: Tuyệt đối không đạp phanh đột ngột. Hãy nhẹ nhàng nhả chân ga để xe tự giảm tốc độ.
- Giữ chặt và điều chỉnh vô-lăng: Dùng cả hai tay giữ chặt vô-lăng, hướng vô-lăng về phía mà xe đang có xu hướng bị kéo lệch để giữ xe đi thẳng. Nếu vô-lăng bị “kéo” sang một bên, có thể đánh lái nhẹ nhàng về hướng ngược lại để duy trì sự cân bằng.
- Quan sát và tìm lối thoát an toàn: Luôn nhìn xa về phía trước để xác định phần đường an toàn mà xe có thể di chuyển đến, tránh nhìn chằm chằm vào đầu xe gây mất phương hướng.
- Rà phanh và di chuyển vào khu vực an toàn: Khi xe đã ổn định hướng, bắt đầu nhẹ nhàng rà phanh để giảm tốc độ. Đồng thời, bật đèn cảnh báo nguy hiểm (hazard) và từ từ điều khiển xe vào khu vực an toàn, như làn khẩn cấp trên đường cao tốc hoặc sát về phía lề đường bên phải.
- Quan sát giao thông xung quanh: Trong suốt quá trình xử lý, luôn chú ý quan sát các phương tiện khác đang di chuyển xung quanh để đảm bảo an toàn.
- Gọi cứu hộ hoặc tự thay lốp dự phòng: Sau khi đã đưa xe vào vị trí an toàn và đặt biển cảnh báo đúng quy định, tài xế nên gọi dịch vụ cứu hộ hoặc tự thay lốp dự phòng nếu có đủ khả năng và dụng cụ.
Biện pháp phòng tránh nổ lốp
“Phòng bệnh hơn chữa bệnh” là nguyên tắc vàng để giảm thiểu rủi ro nổ lốp. Tài xế cần lưu ý các điều sau:
- Kiểm tra và duy trì áp suất lốp chuẩn: Luôn bơm lốp theo đúng áp suất khuyến nghị của nhà sản xuất. Thông tin này thường được in trên bệ cửa phía tài xế hoặc trong sách hướng dẫn sử dụng xe.
- Không sử dụng lốp quá cũ: Tuổi thọ trung bình của lốp xe là từ 7 đến 10 năm kể từ ngày sản xuất. Ngay cả khi lốp chưa mòn đến giới hạn, nếu đã quá thời gian này, cao su có thể bị lão hóa và kém an toàn.
- Kiểm tra và bảo dưỡng lốp định kỳ:
- Hầu hết các loại cao su lốp hiện nay đều có khả năng chống lão hóa tốt nếu được sử dụng và bảo dưỡng đúng cách.
- Khi bảo dưỡng xe tại các trung tâm chính hãng, kỹ thuật viên sẽ kiểm tra tình trạng lốp, đảo lốp và tư vấn thời điểm thay thế phù hợp.
- Nếu không bảo dưỡng tại hãng, tài xế nên chủ động nắm rõ lịch trình thay lốp, đảo lốp cũng như tự kiểm tra bề mặt lốp thường xuyên.
- Thay lốp khi đã vá quá nhiều lần: Mặc dù không có quy định cụ thể về số lần vá lốp tối đa ở Việt Nam, nhưng Bridgestone Australia khuyến cáo chỉ nên sử dụng lốp đã sửa chữa tối đa 3 lần. Tài xế cần theo dõi chặt chẽ tình trạng lốp sau khi vá, đặc biệt là xem bề mặt lốp còn tốt không và lốp có bị xì hơi nhanh hơn bình thường hay không. Nếu có dấu hiệu bất thường, nên thay lốp mới.
- Gắn cảm biến áp suất lốp (TPMS): Thiết bị này giúp theo dõi áp suất lốp theo thời gian thực khi xe đang chạy, cảnh báo kịp thời về sự sụt giảm hoặc tăng áp suất bất thường, từ đó giúp ngăn ngừa tai nạn.
- Đảo lốp định kỳ: Nên đảo vị trí các lốp xe sau mỗi 10.000-20.000 km hoặc 6 tháng một lần. Việc này giúp các lốp mòn đều, kéo dài tuổi thọ và tối ưu hiệu suất sử dụng.
- Tránh chướng ngại vật: Khi lái xe, cố gắng tránh các ổ gà, đá nhọn hoặc các vật cản khác trên đường nếu có thể.
- Hạn chế đỗ xe ngoài trời: Tia UV từ ánh nắng mặt trời có thể đẩy nhanh quá trình lão hóa của cao su lốp, vì vậy nên hạn chế đỗ xe trực tiếp dưới nắng nóng trong thời gian dài.
Việc hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và cách xử lý khi nổ lốp, cùng với việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa, sẽ giúp tài xế đảm bảo an toàn hơn khi tham gia giao thông.